Bedrijfsleven onvoldoende, overheid erbarmelijk
13 februari 2023, leestijd 4 minuten
De financieel-economische en monetaire situatie in Suriname is slecht. Het is de regering-Santokhi nog niet gelukt om merkbare verbeteringen te realiseren. De meeste burgers zijn er de laatste jaren zelfs op achteruitgegaan door de forse geldontwaarding en doordat de regering allerlei subsidies schrapt om de begroting in evenwicht te brengen. De regering probeert het vertrouwen in Suriname te herstellen. Dikwijls zoekt men in Suriname de oorzaken voor de problemen buiten de eigen invloedsfeer – het buitenland, de internationale crisis, de olieprijzen, covid-19, de oorlog in Oekraïne – en vergeet men wat Suriname zelf kan doen. Om Suriname interessant te maken voor buitenlandse investeerders is vertrouwen nodig. Voor herstel van het vertrouwen is onder meer van belang dat de overheid, parastatale bedrijven en ondernemingen transparant zijn en tijdig deugdelijk verslag doen van hun activiteiten, financiële resultaten en financiële positie. Dat kan toch niet zo moeilijk zijn.
De Surinaamse wetgever vond het een aantal jaren geleden wenselijk om strengere eisen te stellen aan de financiële verslaggeving. De jaarrekeningen van organisaties van openbaar belang en van grote rechtspersonen, moesten vanaf 2020 aan International Financial Reporting Standards (IFRS) voldoen. Omdat veel ondernemingen dit niet op tijd voor elkaar kregen, stemde de Nationale Assemblée op 27 oktober 2022 in met uitstel van een jaar. De jaarverslagen over 2020 hadden toen natuurlijk al lang gepubliceerd moeten zijn. Hoe is het met de verslaggevingsdiscipline gesteld in Suriname? Ik ben nagegaan voor de ondernemingen die aan de Surinaamse effectenbeurs zijn genoteerd en voor een aantal grote parastatale bedrijven of zij een website hebben, of zij daarop jaarverslagen publiceren en wat het laatst gepubliceerde verslag is. De resultaten zijn zeer teleurstellend.
De beursgenoteerde ondernemingen presteren een stuk minder slecht dan de parastatale bedrijven, maar toch laat de verslaggeving van een aantal ondernemingen veel te wensen over. Assuria, Staatsolie, Surinaamse Brouwerij en Hotelmaatschappij Torarica hebben hun jaarverslag over 2021 (Torarica 2021/2022 vanwege een gebroken boekjaar) conform IFRS op hun website gepubliceerd. Consolidated Industries Corporation, Verenigde Surinaamse Holdingmij en VSH Foods hebben weliswaar hun jaarverslag over 2021 op hun website gepubliceerd, maar zij hanteren in feite nog ‘algemeen aanvaarde verslaggevingsgrondslagen’. Deze zijn in Suriname niet gecodificeerd, men doet over het algemeen maar wat. In de verslagen wordt de suggestie gewekt dat deze ten dele aan IFRS voldoen, maar dat is flagrant in strijd met de uitgangspunten van IFRS. Een jaarverslag voldoet geheel aan IFRS of in het geheel niet. Je kunt niet een beetje aan IFRS voldoen.
Hakrinbank heeft het jaarverslag over 2020 conform IFRS op de website gepubliceerd. Self Reliance laat slechts een samengevat verslag over 2020 volgens algemeen aanvaarde verslaggevingsgrondslagen zien. Het meest recent gepubliceerde verslag van De Surinaamsche Bank is dat over 2019, conform IFRS. Ook Varossieau Suriname heeft als meest recente jaarverslag het verslag over 2019 gepubliceerd, maar dat is nog volgens algemeen aanvaarde verslaggevingsgrondslagen. Deze ondernemingen zijn alle te laat met hun jaarverslagen over recentere boekjaren. Elgawa presteert het als beursgenoteerde onderneming om geen enkel jaarverslag op de website te publiceren, althans ik heb het niet kunnen vinden.
Van de twaalf aan de Surinaamse effectenbeurs genoteerde ondernemingen voldoen er maar vier aan de vereisten. Eén onderneming publiceert in het geheel geen jaarverslagen op de website en vier ondernemingen publiceren deze te laat. Pas zes van de twaalf ondernemingen hanteren inmiddels IFRS en niet langer de niet-gecodificeerde algemeen aanvaarde verslaggevingsgrondslagen. Eén onderneming publiceert slechts samengevatte cijfers.
De grote parastatale bedrijven hebben dikwijls een website maar publiceren daarop geen jaarverslagen of veel te laat, met uitzondering van het hiervoor genoemde Staatsolie. Van Havenbeheer Suriname, Luchthavenbeheer, Maritieme Autoriteit Suriname, Nationaal Vervoersbedrijf, Scheepvaart Maatschappij Suriname, Surinaamsche Waterleiding Maatschappij en Surinaamse Luchtvaart Maatschappij zijn geen jaarverslagen te vinden, zodat we alleen maar kunnen gissen hoe deze ondernemingen ervoor staan. Het laatst op de website gepubliceerde jaarverslag van Grassalco betreft boekjaar 2016, van Telesur (in samengevatte vorm) 2017 en Energie Bedrijven Suriname 2018. De Centrale Bank van Suriname, die meerdere keren beloofde om de verslagen over 2020 en 2021 vóór eind 2022 te publiceren, heeft dat nog steeds niet gedaan. Het meest recent gepubliceerde verslag is dat over 2019. Deze jaarverslagen zijn alle nog opgesteld volgens de niet-gecodificeerde algemeen aanvaarde verslaggevingsgrondslagen.
De verslaggevingsdiscipline bij de Surinaamse beursgenoteerde ondernemingen laat veel te wensen over en is bij de parastatale bedrijven ronduit dramatisch slecht. Vrijwel alle parastatale bedrijven rapporteren domweg niet. Het is opmerkelijk dat directies en raden van commissarissen hier ongestraft mee kunnen wegkomen. Er is kennelijk geen enkele sprake van handhaving en sancties. De Surinaamse regering en de Surinaamse ondernemers zouden er goed aan doen om niet alleen te vragen om vertrouwen maar daar zelf ook het nodige aan bij te dragen. Daarbij hoort het tijdig opmaken en publiceren van jaarverslagen volgens deugdelijke verslaggevingsgrondslagen, zoals IFRS.
Gepubliceerd in De West