SEMiF

De overheid als wanbetaler

19 juli 2024, leestijd 5 minuten

In augustus 2020 publiceerde ik een artikel over de financiële roofbouw van de vorige Surinaamse regering. Daarbij ging ik specifiek in op het misbruik dat deze regering maakte van de goudvoorraad van Stichting Suriname Environmental and Mining Foundation (SEMiF). Delen van de tekst hierna zijn aan dat artikel ontleend.

Een alerte relatie wees mij in 2020 op de jaarverslagen van SEMiF. SEMiF is opgericht op 27 februari 2008, overeenkomstig de bepalingen van artikel 20.13 van de Delfstoffenovereenkomst van 7 april 1994. De oprichters zijn RosebelGold Mines N.V., N.V. Grassalco en de Staat Suriname. SEMiF ondersteunt organisaties die met hun initiatieven willen bijdragen aan de ontwikkeling van natuurlijke hulpbronnen in de ruimste zin des woord en leefgemeenschappen die direct of indirect betrokken zijn in gebieden waar de natuurlijke hulpbronnen voorkomen. Met een specifieke focus op educatie en onderzoek, ondernemerschap en innovatie, gemeenschapsontwikkeling en milieubescherming, worden de fondsen beschikbaar gesteld. De baten van SEMiF bestaan nagenoeg geheel uit een klein percentage van het gewonnen goud. 

De statutaire doelstellingen van SEMiF zijn vanaf de oprichting:

1. Het promoten, ondersteunen en bevorderen van een milieuvriendelijke en verantwoorde ontwikkeling van natuurlijke hulpbronnen in Suriname, waaronder het opzetten van een goudinstituut;
2. Het verstrekken van studiebeurzen aan Surinaamse staatsburgers in het kader van studies betrekking hebbende op het onder sub 1 van dit artikel gestelde;
3. Het verlenen van ondersteuning en assistentie aan ondernemingen van Surinaamse staatsburgers bij hun inspanningen tot bevordering van de ontwikkeling van natuurlijke hulpbronnen;
4. Het nemen van alle andere maatregelen om de ontwikkeling van de natuurlijke hulpbronnen in Suriname te bevorderen.

Vanaf 2009 presenteert SEMiF jaarverslagen op haar website. Hieruit blijkt dat het eigen vermogen gestaag toeneemt door de ontvangst van goud in natura. Het eigen vermogen bedraagt eind 2018 13,9 miljoen USD. Elk jaar accordeert SEMiF een beperkt aantal projecten van relatief geringe omvang. De algemene kosten van SEMiF zijn dikwijls hoger dan de uitgaven aan projecten. In 2016 wordt aan 5 projecten 37.522 USD besteed, in 2017 aan 8 projecten 190.335 USD en in 2018 aan 10 projecten 106.624 USD. Eén project in 2017 valt op: ‘institutionele versterking Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen’ 150.029 USD. Bijna 80% van de sponsoring wordt hiermee in 2017 betaald aan de overheid. Moeten de lasten van de overheid niet uit de overheidsbegroting worden bestreden? Past dit binnen de doelstellingen van SEMiF? Uit het jaarverslag is dat niet op de maken omdat het project niet wordt toegelicht.

In 2018 doet zich een zeer bijzonder project voor. SEMiF leent vanaf 21 maart 2018 8.000 troy ounce goud voor een jaar aan de Surinaamse overheid. Dat is het grootste deel van de goudvoorraad in eigendom van SEMiF. De vordering op de overheid die hierdoor ontstaat wordt door SEMiF in het jaarverslag over 2018 gewaardeerd op 10.677.920 USD. Dat is ruim driekwart van het eigen vermogen. In het jaarverslag worden de andere projecten uitgebreid toegelicht onder vermelding van de projectuitvoerder, de vertegenwoordiger, het doel en de subdoelen, de verwachte resultaten van het project, de duur van het project en het bedrag dat ermee gemoeid is. De toelichting op dit project, de lening in natura aan de overheid, is vrij summier en onduidelijk: 

Gold loan agreement

• Naam vertegenwoordiger: de Minister van Financiën en de Minister van Natuurlijke Hulpbronnen.
• Doel: om duurzame projecten uit te voeren die de Surinaamse bevolking ten goede komen.
• Bedrag: 8.000 troy ounces goud.
• Bijzonderheid: deze gold loan agreement is in de vorm van een lening in natura verstrekt aan de Staat Suriname.
• Looptijd: 21 maart 2018 tot en met 21 maart 2019.

Maar, SEMiF had toch vier duidelijke statutaire doelstellingen? Een dergelijke grote lening in natura past toch helemaal niet bij de statutaire doelstellingen van SEMiF? Oh wacht, SEMiF vermeldt in het jaarverslag over 2018 het volgende: ‘Om de gemeenschap beter van dienst te zijn heeft SEMiF haar statuten aangepast en een vijfde doelstelling bijgevoegd: Het voor specifieke vooraf bepaalde perioden, ter beschikking stellen van middelen uit het vermogen van voornoemde stichting Suriname Environmental and Mining Foundation als genoemd in artikel drie van de statuten, voor het uitvoeren van duurzame ontwikkelingsprojecten onder meer gericht op het bevorderen van de welvaart en welzijn van de Surinaamse samenleving.’

Het zal toch niet zo zijn dat SEMiF haar statuten heeft aangepast om te kunnen voorzien in de onverzadigbare leenbehoefte van de regering-Bouterse en in het bijzonder de toenmalige minister van Financiën Gillmore Hoefdraad? De statutenwijziging lijkt halsoverkop te zijn doorgevoerd. SEMiF heeft destijds niet eens de moeite genomen om de statutaire doelstellingen op haar website aan te passen. Daar stonden alleen nog de oorspronkelijke vier doelstellingen. Ik ben bang dat de statutenwijziging niet zozeer is ingegeven door een verstandige bezinning over het doel van de stichting maar door de geldbehoefte van de regering-Bouterse. Natuurlijk was ik benieuwd of de overheid de lening daarna volgens de contractuele bepalingen heeft afgelost. Mijn vragen hierover aan SEMiF werden niet beantwoord.

Inmiddels zijn recentere jaarverslagen gepubliceerd, namelijk over de jaren tot en met 2021. Zoals gebruikelijk in Suriname, loopt SEMiF flink achter met de publicatie van jaarverslagen, want de verslagen over 2022 en 2023 hadden ook al gepubliceerd moeten zijn. In de boekjaren 2019 en 2020 is de lening aan de overheid per jaareinde nog steeds onder vlottende activa – vorderingen opgenomen. Dat is merkwaardig, want de lening zou per 21 maart 2019 worden afgelost. Dat is dus niet gebeurd. Er is geen enkele toelichting opgenomen over de reden waarom de overheid het goud niet heeft terug geleverd en of wellicht een voorziening noodzakelijk. In het verslag over 2021, dat is opgemaakt volgens International Financial Reporting Standards, is de post overgeheveld naar financiële vaste activa. De waarde per jaareinde is USD 14.560.800. Uit de toelichting blijkt dat de gold loan agreement voor 8.000 troy ounces goud volgens een overeenkomst van 9 april 2021 een herziene looptijd heeft tot 21 maart 2024. Over de aanleiding hiervoor wordt geen duidelijkheid verschaft.

Of de overheid het goud inmiddels per 21 maart 2024 heeft terug geleverd aan SEMiF is niet duidelijk. Dat zal uit het jaarverslag over 2024 moeten blijken, tenzij het bestuur eerder openheid van zaken wil geven. Dat deze grote lening van SEMiF aan de overheid in het geheel niet past bij de doelstellingen van de stichting is volstrekt duidelijk. Deze lening had nooit verstrekt mogen worden, maar de honger naar geld van Bouterse en Hoefdraad was onverzadigbaar. 

Gepubliceerd in De West